Jaka jest pierwsza myśl, kiedy mówimy o Hiszpanii? Z całą pewnością pocztówka, jaką mamy przed oczami przedstawia jedną z kilka najważniejszych składowych Królestwa Hiszpanii, takich jak Katalonia, Costa del Sol czy Wyspy Kanaryjskie. Słoneczne, pełne roślinności kilkusetletnie budynki, przepyszne jedzenie i… język hiszpański, który ma tyle samo zwolenników, co przeciwników. Jednych charakterystyczne hiszpańskie seplenienie doprowadza do euforii, innych zaś rozbawia do łez – i z pewnością nie da się rozstrzygnąć, kto w tym sporze ma rację! Warto jednak wiedzieć, jaka jest geneza języka hiszpańskiego – bo to, dlaczego tłumaczenia hiszpańskiego wyglądają tak, jak wyglądają, ma swoje podłoże historyczne!
Hiszpania, Katalonia, Galicja – kilka języków, które wcale się nie pokrywają!
Zanim jednak o historii, warto wspomnieć co nieco o językach używanych w Hiszpanii – nie jest bowiem prawdą, że istnieje tylko jeden język hiszpański! Tak naprawdę każdy region posiada własną odmianę języka hiszpańskiego, zaś za tę standardową uchodzi język kastylijski – słynący z charakterystycznego „świszczenia”. A jakie są jeszcze języki hiszpańskie?
aragoński – Aragonia,
asturyjski – Asturia,
baskijski – Kraj Basków,
estremadurski – Estremadura,
galicyjski – Galicja
kantabryjski – Kantabria,
kataloński – Katalonia,
leoński – León,
walencki – Walencja.
Język hiszpański – jaka to grupa językowa?
Przynależność języka do określonej grupy językowej to nie jest kwestia, która zajmuje jedynie językoznawców – w dużej mierze jest to narzędzie służące głównie nam, czyli użytkownikom. Pozwala bowiem zaklasyfikować (a więc łatwiej porównywać) języki zbliżone do siebie – stąd też tak bardzo istotne jest, że język hiszpański pochodzi z grupy języków romańskich. Ten fakt sprawia, że tłumaczenia hiszpańskiego nie są trudne dla osób władających innymi językami z tej samej grupy, bowiem niektóre pokrywają się z hiszpańskim w niemal 90%!
Jaka jest historia języka hiszpańskiego?
Sam fakt, że hiszpański pochodzi z grupy języków romańskich nie jest przypadkowy. Podobnie jak włoski, francuski, portugalski czy kataloński, językowi temu najbliżej rodowodem do łaciny – a historia obecności korzystającego z łaciny Cesarstwa Rzymskiego na Półwyspie Iberyjskim sięga aż V wieku! Wtedy właśnie wszystkie ludy zaczęły władać łaciną, zaś wraz z upadkiem Cesarstwa, ich języki zaczęły coraz bardziej ewoluować (na skutek różnic wynikających m.in. z lokalizacji ludów). Niespełna 400 lat później wyodrębniły się najważniejsze języki romańskie: hiszpański, francuski i włoski, wraz ze swoją gramatyką (lekko zmienioną) oraz leksyką.
Kiedy wyodrębnił się dialekt kastylijski?
Jednak to, co uchodzi za najważniejszą datę dla języka hiszpańskiego, związane jest z momentem, kiedy język ten ukonstytuował się w pełni. Hiszpański język literacki zaczął się kształtować w 1253 r., kiedy król Alfons X wydał rozporządzenie, zgodnie z którym wszelkie wątpliwości w kontekście języka (np. słownictwa) należy rozstrzygać na korzyść odmiany kastylijskiej, zaś wszelkie tłumaczenia hiszpańskiego dokonywane były na zgodnie z językiem używanym na dworze.
Zarządzenie to było o tyle istotne, że Półwysep Iberyjski został w VIII wieku zdobyty przez Arabów, zaś ich język coraz mocniej przenikał do słowników ludności z południa (głównie w Andaluzji, gdzie naleciałości z języka arabskiego wpłynęły najmocniej na język).
Antonio de Nebrija – ojciec języka hiszpańskiego
Kolejną istotną datą dla rozwoju języka hiszpańskiego jest rok 1492 r. – rok wielkich przełomów, nie tylko geograficznych. Wtedy to właśnie opublikowano pierwsze zasady gramatyki – Antonio de Nebrija w swoim „Gramática de la lengua castellana” zawarł podstawy korzystania z języka hiszpańskiego, zaś jego późniejszy słownik oraz zasady ortografii doprowadziły do tego, że Hiszpania dziś mówi w sposób spójny i uporządkowany.
Skąd wziął się język hiszpański w Ameryce Południowej i na Filipinach?
W tym, że Hiszpania mówi po hiszpańsku nie ma żadnej tajemnicy – jednak skąd język ten w bardziej egzotycznych krajach, takich jak Peru, Kuba czy Filipiny? Także i tutaj odpowiedź jest prosta – podboje kolonialne. Warto pamiętać o traktacie z Tordesillas, zgodnie z którym Nowy Świat został podzielony między Portugalię a Hiszpanię. W wyniku licznych zabiegów dyplomatycznych (i odrobiny szczęścia), to Hiszpanom przypadło więcej ziemi, w tym niemal cała Ameryka Południowa. Korzystając z nadanego sobie prawa, rozpoczęli hispanizację nowych ziem, zmuszając miejscową ludność do nauki hiszpańskiego. I tym sposobem przez pewien czas połowa świata mówiła po hiszpańsku. I jeśli tendencje dotyczące tego języka nie ulegną wahaniom, już niedługo znowu hiszpański stanie się najważniejszym językiem na świecie – choć na razie mocno przegrywa z wpływami angielskiego!
Na imię mam Gniewomir i pochodzę z Gdyni, gdzie mieszkam i od 3 lat pracuję jako tłumacz języka hiszpańskiego w biurze tłumaczeń. Od dziecka fascynowały mnie języki obce i dzięki temu dziś pasja jest moim sposobem na życie. Sporo tez czytam i lubię dzielić się w Państwem moimi spostrzeżeniami na różne ciekawe tematy, Dobrze poznałem swój zawód oraz wymagania, które są w nim stawiane. Dzięki temu nie jest mi obca ani teoria, ani praktyka. Po pracy lubię obejrzeć dobry film i czytać książki z gatunku SF.
